Οι Σάπες είναι κωμόπολη στο νομό Ροδόπης με πληθυσμό 3.351 κατοίκους. Η κωμόπολη βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του νομού και απέχει 28 χιλιόμετρα απο την πρωτεύουσα του νομού Ροδόπης την Κομοτηνή... ... Στις αρχές του 20ου αιώνα, με την απελευθέρωση της Θράκης εγκαταστάθηκαν στις Σάπες πολλές οικογένειες Ηπειρωτών. Στο βιβλίο" Ένας κόσμος που αλλάζει ", αναφέρονται τα εξής: Τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση και κυρίως μετά το 1923 με 24, στις Σάπες εγκαταστάθηκαν πολλές οικογένειες Ηπειρωτών, οι οποίες και αποτέλεσαν το βασικό κορμό του ντόπιου χριστιανικού πληθυσμού. Μια άλλη ήταν οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη και τη Ρωμυλία. Οι άντρες ηπειρώτες, που ήταν οι επικεφαλής των οικογενειών, πολλά χρόνια πριν έρθουν στις Σάπες για εγκατάσταση, περνούσαν από τα μέρη αυτά, αφού ασχολούνταν με το εμπόριο και κυρίως στις περιοχές της Θεσσαλονίκης, της Μαύρης Θάλασσας μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Μετά όμως τα τραγικά γεγονότα του 1922, οι συνθήκες δεν ήταν πια ευνοϊκές και αποφάσισαν τη μόνιμη εγκατάστασή τους στη Θράκη και αλλού. Τότε, ένα μεγάλο μέρος από τις οικογένειες των ηπειρωτών έμειναν μόνιμα στις Σάπες. Με τη βοήθεια του κ. Κώστα Ζαμπογιάννη, κατέγραψα τις οικογένειες αυτές, τα ονόματα των οποίων παραθέτω για ιστορικούς λόγους. Ήταν του Κωνσταντίνου Ποάλα, του Χριστόφορου Ποάλα, του Στέργιου Παπαστεργίου, του Δημήτρη Τοπαρίτσα, του Μιχαήλ Γιώτα, του Θεόδωρου Μ. Ζαμπογιάννη, του Χρήστου Καραμουσαλίδη, του Κωνσταντίνου Πασχαλίδη, του Τόζιου Χαδόλια, του Μπαρμπαγιάννη Πίνιου, του Μπαρμπανίκου Πίνιου, του Κωνσταντίνου Πίνιου, του Βασίλη Πίνιου, του Μιχαήλ Πίνιου, του Χρήστου Τσιαβδάρη, του Νικολάου Νάνου, του Αλέξανδρου Νάνου, του Θεοδώρου Τσάκου και του Παναγιώτη Τσοφίδη. Αναφέρεται ότι ο πρώτος που αγόρασε αυτοκίνητο στις Σάπες (μια Ford) ήταν ο Τόζιος Χαδόλιας, που το χρησιμοποίησε για τις ανάγκες ταχυδρομείου ". Μοναδική φωτογραφία που βρήκα στο βιβλίο του Γεωργίου Ποάλα, εγγονού του Κων/νου Ποάλα "Ένα δέντρο απλώνει τα κλαριά του". Στη σελίδα 98 υπάρχει αυτή η φωτογραφία που γράφει: Σάππες 1940. Περίδος καρναβαλιού. Οικογένειες Κωνσταντίνου Μιχ. Ποάλα (δήμαρχος Σαππαίων), Παπαστεργίου, Ζαμπογιάννη, Πίνιου κ.α. Όλες αυτές οι οικογένειες είχαν ηπειρώτικη καταγωγή.
Στο καφενείο των "επαγγελματιών" του Ι. Ασπροΐτη. Στο κέντρο της φωτογραφίας, διακρίνεται ο Κωνσταντίνος Ποάλας, (Πρόεδρος Κοινότητας πριν το 1940), ο οποίος δημιούργησε στις Σάπες εμπορική επιχείρηση με χάνι, γιαχανάδες κ.λ.π. Έφυγε από τις Σάπες για την Κομοτηνή μετά την κήρυξη του πολέμου. Είχε καταγωγή από τη Λάιστα της Ηπείρου.
Σάπες 1950: Μοναδική φωτογραφία της οποίας το κεντρικό πρόσωπο είναι ο Θεόδωρος Μιχ. Ζαμπογιάννης, από τη Λάιστα. Στα δεξιά του η γυναίκα του Σταματία. Η φωτογραφία είναι μέσα στην αυλή του σπιτιού του. Τα άλλα πρόσωπα από αριστερά: Αριάδνη, Κώστας, Μιχαήλ, Παρασκευή, Ματούλα, Μαρίκα, Μαργαρίτης Μπρούμπης. Κάτω σειρά: Χρήστος, Ελένη (Νίνα), κόρη του Χρήστου, Σταυρούλα, τα αδέλφια Χαρίκλεια και Ζήσης Μπρούμπης. Στα χέρια του Χρήστου ο Τάκης και δίπλα του ο αδερφός του Θεόδωρος.
Σάπες 1933: Μοναδική φωτογραφία της οικογένειας Χρήστου Καραμουσαλίδη (με το κομπολόι). Ο Χρήστος Καραμουσαλίδης ήρθε στις Σάπες από την Ήπειρο, προσδοκώντας να συναντήσει ευνοϊκότερες συνθήκες για μια καλύτερη ζωή. Δίπλα του η γυναίκα του Ευαγγελία, με το γιό τους Δημήτρη (αριστερά) και Σταματία (δεξιά). Επάνω τα μεγαλύτερα παιδιά τους Γιάννη και Γιώργο. (Αρχείο Λίτσας Καραμουσαλίδου). O Χρήστος Καραμουσαλίδης καταγόταν από το Βρυσοχώρι, ένα από τα Ζαγοροχώρια (Γιάννενα). Ήταν παντρεμένος με τη Βασιλική Χαδόλια, με την οποία είχανε δυο παιδιά, το Γιώργο και το Γιάννη. Ήταν έμπορος και συχνά έφευγε από την Ήπειρο με κατεύθυνση κυρίως την Κεσσάνη της Ανατολικής Θράκης. Το 1924 ήρθαν στις Σάπες, όπου και εγκαταστάθηκαν. Μετά τον ξαφνικό θάνατο της γυναίκας του Βασιλικής, παντρεύτηκε την Ευαγγελία Σουφλιώτη, που καταγόταν από την Κεσσάνη. Στις Σάπες άνοιξε παντοπωλείο, δίπλα από την σημερινή Εθνική Τράπεζα (πριν από χρόνια εκεί υπήρχε το ιχθυοπωλείο του Θεολόγου Μολλάκη).
Σάπες, γύρω στα 1960. Κανένα από τα εικονιζόμενα πρόσωπα δε βρίσκεται στη ζωή. Κεντρικό πρόσωπο είναι ο Kώστας Χαδόλιας, από την Ήπειρο. Ήταν γιος του Τόζιου-Χριστόδουλου Χαδόλια, για τον οποίο γράφει τα εξής στο βιβλίο του ο γιατρός Χρήστος Τσιτσώνης: " Κατά το τέλος του 1925-26, ο εξ Ηπείρου Χριστόδουλος Χαδόλιας, γνωστός ως μπαρμπα-Τόζιος, διέθεσε μια "σούστα", τετράτροχο αμάξι που το τραβούσε ένα άλογο. Το αμάξι διέθετε 4 θέσεις για να κάθονται οι επιβάτες. Μια απλή μετάβαση από τις Σάπες στη Μέστη κόστιζε 17,50 δρχ. Έτσι ο ίδιος συμπλήρωνε το εισόδημά του.". Αναφέρεται ότι ο πρώτος που αγόρασε αυτοκίνητο στις Σάπες (μια Ford) ήταν ο Τόζιος Χαδόλιας, που το χρησιμοποίησε για τις ανάγκες ταχυδρομείου " Στη φωτογραφία εικονίζονται οι: Νίκος Κουσίδης (περιπτεριούχος), Κώστας Κηπουρός (Κατάστημα Ψιλικών), ο μικρός Χριστόδουλος, γιος του του Κώστα Χαδόλια και δεξιά ο Αλέκος Χαρισιάδης, μπροστά στο μαγαζί του οποίου είναι η φωτο. Εδώ ακριβώς υπάρχει σήμερα το Φαρμακείο Φραγκάκη. (αρχείο: Αλέκου Χαρισιάδη).
Σάπες γύρω στα 1960. Περίοδος καρναβαλιού στις Σάπες, και όπως περιγράφω στο ειδικό θέμα, στον τόπο μας ήταν ένα από τα παραδοσιακά έθιμα που γιόρταζαν οι συντοπίτες μας με καθολική σχεδόν συμμετοχή. Η φωτογραφία αυτή είναι από τις ελάχιστες που έχω προς το παρόν στο αρχείο μου με τον ηπειρώτη από τη Λάιστα Θεόδωρο Τσιάκο (ο πρώτος από δεξιά). Ο γνωστός στην αγορά "μπαρμπα-Θόδωρος" ζούσε για πολλά χρόνια με την κόρη του Σταματία και το γαμπρό του Μωύδη Λευτέρη σε κατοικία που ακόμη υπάρχει στην οδό Τσιτσώνη. Έχασε τη γυναίκα του Κατίνα, το 1957. Από το βιβλίο που έγραψε ο γιατρός Κώστας Βραδέλης δανείζομαι το εξής απόσπασμα: "Το πρωί με φόβο και αγωνία ζεύουμε το αμάξι μας και πάμε να τσαπίσουμε βαμβάκι σε ένα χωράφι που είχαμε στο «Μπεϊλίκ Τσαΐρι» κοντά στη γέφυρα του Αρσάκειου. Εκεί υπήρχε και ο μπαξές του μπαρμπα-Θόδωρου Τσάκου. Θα το θυμούνται οι παλιοί Σαψιώτες. Του μπαρμπα-Θόδωρου, εξαίρετου ανθρώπου και νοικοκύρη, φανατικού Βενιζελικού, που όταν έπινε κανένα ουζάκι και μερακλωνόταν τραγουδούσε: ‘’Βενιζέλαρε πατέρα της πατρίδας, Βενιζέραλε πατέρα της τιμής. Ζήτω, ζήτω η λευτεριά. Ζήτω και ο Λευτέρης’’. Στον μπαξέ αυτόν του Τσάκου υπήρχε ένα μεγάλο πηγάδι (μαγγανοπήγαδο), αρκετά φαρδύ, που με την περιστροφή ενός αλόγου έβγαινε νερό και ποτίζονταν ο μπαξές. Εγώ δεν τσάπιζα, αλλά βοσκούσα εκεί γύρω τα ζώα. Το μεσημέρι πήγα τα ζώα για πότισμα στο πηγάδι και με το που βλέπω μέσα, με τρόμο και φρίκη αντίκρισα να επιπλέει μέσα στο νερό του πηγαδιού το πτώμα ενός πανύψηλου άνδρα". Ο μπαρμπα-Θόδωρος έφυγε από τη ζωή το 1978, σε ηλικία 84 ετών. (Αρχείο φωτογραφίας Ευσταθόπουλου Παναγιώτη).
ΠΗΓΗ: oisapes.mysch.gr
0 Comments
Leave a Reply. |
ΕπικοινωνίαΤις καταγγελίες, τα παράπονα και τις απόψεις σας, μπορείτε να τα στείλετε στο email:
taneatismikrospilias24 @yahoo.gr Δημοφιλέστερα άρθρα |