Τον 13ο αιώνα εμφανίστηκε στην ναυσιπλοΐα ένας νέος οδηγός για τους ναύτες, ο οποίος πέρασε στην ιστορία σαν Πορτολάνα ή Πορτουλάνα, στην ελληνική “λιμενοδείκτης“ ... ... Η Πορτουλάνα ήταν ένα είδος βιβλίου και χάρτη µε πλοηγικό χαρακτήρα όπου αναγράφονταν τα γνωστά λιμάνια της εποχής, άνεμοι, ρεύματα, όρμοι, κόλποι, περιγράφονται τα βάθη των θαλασσών και η μορφολογία των ακτών η οποία έχει πολλές φορές διάφορα χρώματα. Η εμφανισή τους για πρώτη φορά στην ιστορία γίνεται από Βενετσιάνους και Γενοβέζους ναυτικούς τον 13ο αιώνα. Σαν παλαιότερη πορτολάνα θεωρείται η χάρτα της Πίζας “Carta Pisane“ στα 1275 και είναι σχεδόν ταυτόχρονη µε την άλλη πορτολάνα “Compaso de navegare“. Έχει προηγηθεί άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους και η δίωξη των Φράγκων από την Πόλη. Στον Ελλαδικό χώρο υπάρχουν ένα σωρό βασίλεια και δουκάτα. Βενετσιάνοι και Γενοβέζοι είναι οι κύριοι της Μεσογείου. Στην Ήπειρο ανθεί το ∆εσποτάτο των Αγγελοκοµνηνών και η Άρτα γίνεται το εμπορικό κέντρο ή µάλλον συνδετικός εμπορικός κρίκος μεταξύ Ιωαννίνων, Θεσσαλίας και κεντρικού ελλαδικού χώρου. Όπως γράφουν στην κοινή τους εργασία «ο Αμβρακικός κόλπος στον όψιµο μεσαίωνα» η Ευστρατία Συγκέλλου και ο Σπύρος Ασωνίτης: "Από τον 13ο αιώνα τουλάχιστον αιώνα ο Αμβρακικός συνδέεται με το πολιτικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, την Άρτα, πρωτεύουσα τότε του κράτους της Ηπείρου γι' αυτό και είναι γνωστός ως "κόρφος της Άρτας". Προφανώς η Άρτα, το σημαντικότερο διοικητικό κέντρο της νότιας Ηπείρου μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα, όφειλε το πλεονέκτημά της αυτό στη θέση της, προνομιακή ως προς την εκμετάλλευση των παραγωγικών δυνατοτήτων του κόλπου της". Η Χαρτογράφιση της Άρτας Ενδιαφέρον αποτελεί το γεγονός ότι παρόλο που η Άρτα δεν ήταν παραθαλάσσιο λιμάνι χαρτογραφείται στις Πορτολάνες σαν λιμάνι. Ότι τα μεγάλα εμπορικά πλοία δεν μπορούσαν να φτάσουν μέχρι την Άρτα όσο πλωτός και να ήταν ο Άραχθος αυτό είναι φυσικό. Υπήρχε το πρόβλημα του βάθους και της μανούβρας. Υπήρχαν όμως μικρότερα πλοία όπως οι φελούκες που έπλεαν άνετα τον Άραχθο και έφταναν μέχρι την Άρτα. Όπως είναι γνωστό σκάλες της Άρτας ήταν η Κόπραινα και η Σαλαώρα. Η Κόπραινα κοντά στις εκβολές του Αράχθου σίγουρα βόλευε καλύτερα από την Σαλαώρα. Η Κόπραινα ήταν το σημείο που τα προϊόντα προορίζονταν για την Άρτα ενώ στην Σκάλα της Σαλαώρας και αργότερα από την Πρέβεζα έμπαιναν τα μικρότερα πλοία στον Λούρο μέχρι τους Ρωγούς. Η Ήπειρος αυτό το διάστημα ήταν εξαντλημένη από τους νορμανδικούς πολέμους του Γουϊσκάρδου και των Κομνηνών. Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μανουήλ Άγγελος Κομνηνός αφού κατάλαβε τη στρατηγική θέση της πόλης, προκειμένου να ενισχύσει το εμπόριο και το τραπεζικό σύστημα κάλεσε στην πόλη Εβραίους. Πέρα από αυτό η Άρτα και τα λοιπά ηπειρωτικά λιμάνια ήταν οι πύλες προς την δύση, μιας και οι Κομνηνοί συνέχιζαν να έχουν βλέψεις στην Ιταλική Χερσόνησο. Έτσι μεταξύ 1150 και 1170 έφτασαν στην Άρτα οι πρώτες οικογένειες Εβραίων. Λαμβάνοντας υπόψιν το οδοιπορικό του Βενιαμίν εκ Τουδέλης, ότι µε την πόλη Λακτάρ εννοεί την Άρτα και όχι την Λευκάδα όπως την ερμηνεύουν κάποιοι ερευνητές, τότε στα 1160 η εβραϊκή κοινότητα είχε 100 Εβραίους υπο την καθοδήγηση των Ραβίνων Σαλαχία και Ηρακλή. Οι Εβραίοι στην δυτική Ευρώπη, παρ όλες τις διώξεις εναντίων τους, είχαν αναπτύξει ένα τεράστιο εµπορικό δίκτυο. Γρήγορα φρόντισαν να αναπτυχθεί το εμπόριο στην Άρτα. ∆εν είναι συμπτωματικό ότι οι περισσότεροι χαρτογράφοι της εποχής ήταν Εβραίοι. Ειδικά στην Μεσόγειο πολλοί ιδιοκτήτες πλοίων στην δύση ήταν επίσης Εβραίοι ή Εβραίοι που είχαν ασπαστεί (έστω και εικονικά) τον χριστιανισμό. Τις περισσότερες φορές αναγκαστικά για να αποφύγουν διώξεις. Έτσι είχαν λοιπόν κάθε λόγο να αναγράφουν τις κοινότητες τους. Γρήγορα οι υπόλοιπες εβραϊκές κοινότητες ήρθαν σε επαφή με την εβραϊκή κοινότητα της Άρτας, προκειμένου να ενισχυθεί η κοινότητα, πράγμα που διέκρινε τους εβραίους για το συλλογικό τους πνεύμα. Όταν άρχισαν να βγαίνουν οι Πορτολάνες η Άρτα ήταν ήδη πρωτεύουσα ενός Κράτους του ∆εσποτάτου της Ηπείρου και το εμπόριο ανθούσε ήδη. Οι χαρτογράφοι των Πορτολάνων θα χαρτογραφούν την Άρτα μέχρι σχεδόν τον 17ο αιώνα. Όσον αφορά τις σκάλες της Κόπραινας και Σαλαώρας (Σαλαγοράς) αυτές είναι ήδη γνωστές και αναφέρονται σαν λιμάνια στον 14ο αιώνα όταν στρατός από την Κεφαλλονιά με επικεφαλής τον Ιωάννη άραξε στην Κόπραινα προκειμένου να λάβει μέρος στον Πόλεµο εναντίον της Άννας Παλαιολογίνας. Επίσης στην σκάλα της Σαλαώρας ήταν αραγμένα τα πλοία τα οποία είχαν προμήθειες του στρατού του στρατάρχη Ραϋμούνδου που πολιορκούσε τους Ρωγούς. Τα εμπόριο στη λιμάνια της Άρτας στον καιρό των Πορτλάνων Άρτα (Σκάλα Κόπραινας) -Σιτηρά -Αυγοτάραχο -παστά ψάρια -µέλι -κερί -αλάτι -µαλί 2. Άρτα (Σκάλα Σαλαώρα αλλά και από τους Ρωγούς) -Σιτηρά -Αυγοτάραχο -Ξυλεία -δέρματα -μάλλινες κουβέρτες -κάπες -αλάτι -βελανίδι Η πειρατεία στον καιρό των Πορτολάνων Τέλη του 13ου αιώνα τα παράλια της Ιλλυρίας μαστίζονται από κουρσάρους της νέας βυζαντινής αυτοκρατορίας μιας και αυτά γίνονται τόπος αντιπαράθεσης μεταξύ των βυζαντινών αυτοκρατόρων και των Anjou. Στην περιοχή του Αμβρακικού κόλπου και Ιονίου οι πειρατές που θα κάνουν όνομα είναι αυτοί της Ραγούζας και του Δουλτσίνου. Αργότερα από τα τέλη του 17ου αιώνα προστέθηκαν στις πειρατικές δράσεις και οι Μαργαριτιώτες. Η πειρατεία αναπτύχθηκε για αρκετό διάστημα και στους ποταμούς Άραχθο και Λούρο. Οι πειρατές έμποροι και κουρσάροι είχαν πάντα στην διάθεσή τους τους πιο μοντέρνους χάρτες. Πέρα από αυτό αρκετοί πρώην πειρατές στάθηκαν πολύτιμη βοήθεια για διάφορους χαρτογράφους. Carta Pisana - Χάρτης της Πίζας 1275 Στην νότια Ήπειρο ο χάρτης παρουσιάζει την Άρτα, το Λιμάνι Longu(Λογγούς) το οποίο µε τον Γερμανό καθηγητή Χέρμαν Βάϊς και τον Βλάντ Βλάντιτζ (Σλαβολόγος και ιστορικός) απο το Μαυροβούνιο υποθέτουμε ότι πρόκειται για τους Ρωγούς µε σλαβική ονομασία, αλλού θα το δούμε το συγκεκριμένο λιμάνι σαν Logoli Gora δηλ. το βουνό µε τους Λόγγους ή το βουνό με τα παραποτάμια δάση. Αν και οι χαρτογράφοι των λιμανιών τοποθετούν πολλές φορές το συγκεκριμένο λιμάνι προς την περιοχή του Φαναρίου Πρεβέζης, ίσως έχει να κάνει με μια αντίληψη που είχαν χαρτογράφοι αρχαίων οικισμών, ότι το αρχαίο Βουχέτιο βρίσκονταν σε αυτή την περιοχή. Παραπέρα βλέπουμε το λιμάνι της Ηγουμενίτσας (Gomenize) και στα Σύβοτα κάποιο λιμάνι µε το όνοµα Ciurta – Κιούρτα ή Σιούρτα. Κατα πάσα πιθανότητα εννοείται η μεσαιωνική πόλη στο σημερινό Πολυνέρι Συβότων. Η πορτουλάνα του Angelino Dulcert ή Angelino Dolerto Ο χάρτης Πορτολάνο του Angelino Dulcert ή Angelino Dolerto είναι ο πρώτος που χαράχτηκε στην Πάλμα της Μαγιόρκας προφανώς μεταξύ 1330 και 1339. Στην Ηπειρο μας δείχνει τα ίδια λιμάνια όπως και και ο χάρτης της Πίζας. Τα Ηπειρωτικά λιμάνια στον άτλα της Καταλονίας Στον άτλα της Καταλονίας βλέπουμε στα Ηπειρωτικά λιμάνια την Άρτα, το λιμάνι Λογκούι /Λογκοί (ίσως Ρωγοί) το λιμάνι της Πάργας σαν Κιούρτα και στη θέση της Ηγουμενίτσας διαβάζουμε το G. Που σίγουρα δηλώνει το Gomeniza και παράλληλα την εξήγηση des rotanto. Βόρεια της Ηγουμενίτσας ο Βουθρωτός. Την εποχή που χαράχτηκε ο Atlas Catalan είχαν προηγηθεί τα παρακάτω γεγονότα στην Ήπειρο: Εχει προηγηθεί η επανάσταση σε Ρωγούς και Άρτα εναντίων της Αυτοκρατίας. Ακολούθησε η παράδοση των Ρωγών στον Κατακουζηνό και της Άρτας στον Αυτοκράτορα Ανδρόνικο. Ο Συμεών Ουρέσης γίνεται κύριος της Ηπείρου αλλά αδυνατούσε να επιβληθεί παντού και έτσι έχρησε διάφορους Αλβανούς δεσπότες στην περιοχή της Άρτας. Αυτοί οι τοπάρχες δεν κατάφεραν να αξιολογήσουν την θέση τους και η περιοχή μαστίζονταν από επιδρομές ληστών. Έτσι μια αντιπροσωπεία στο Συμεών παρακάλεσε αυτόν να εγκαταστήσει στην Ήπειρο έναν ικανό άνδρα. Αυτόν τον βρήκε στο πρόσωπο του Θωμά Πρελιούμπο.
Η πορτολάνα του Anonymus Η πορτουλάνα του ανώνυμου υπολογίζεται ότι χαράχτηκε γύρω στα 1600. Βρίσκεται στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας των Η.Π.Α στο Barkley και αντίγραφο αυτού βρίσκεται στην εθνική βιβλιοθήκη στο Παρίσι. Στην συγκεκριμένη Πορτολάνα δεν αναγράφεται πλέον η Άρτα σαν λιμάνι αλλά η Πρέβεζα. Ο δε Αμβρακικός χαρτογραφείται σαν κόλπος της Πρεβεζας. Υπάρχουν μια σειρά από Πορτολάνες από τον 14ο ως τον 16ο αιώνα στα οποία είναι χαρτογραφημένη η Άρτα και τα λιμάνια της Ηπείρου αλλά το καθένα είναι αντιγραφή του προηγούμενου με κάποιες διαφορές που στην δική µας περίπτωση δεν παίζουν ρόλο.Αυτό που έχει σημασία είναι ότι μέσα από την Χαρτογραφία μπορούμε να διαβάσουµε ιστορία. Οι Πορτολάνες, είχαν την εποχή εκείνη καθαρά εμπορικό και στρατιωτικό χαρακτήρα πολλές φορές όμως σύμφωνα µε τον Γερμανό Heigl ήταν και ένα είδος κρατικού μυστικού. Οι σκάλες της Άρτας, Σαλαώρα και Κόπραινα λειτούργησαν ως και τον 19ο και 20ο αιώνα. Το ξένα προξενεία της Άρτας φρόντιζαν να υπάρχει ένταση στο εμπόριο. Η Άρτα δεν θα εκλείψει της χαρτογραφίας. Οι Ρωγοί και η Ρινιάσα εξαφανίστηκαν και το παράδοξο είναι ότι οι Ρωγοί συνέχισαν να χαρτογραφούνται ως και αργά στον 19ο αιώνα. Την θέση της Κιούρτας διαδέχτηκε η Πάργα και η Πρέβεζα αναδείχτηκε σαν το μεγαλύτερο λιμάνι της Ηπείρου μέχρι τον 20ο αιώνα αλλά η Ηγουμενίτσα θα κυριαρχήσει στην νέα εποχή του 20ου και 21ου αιώνα. ΠΗΓΗ:academia.edu
0 Comments
Leave a Reply. |
ΕπικοινωνίαΤις καταγγελίες, τα παράπονα και τις απόψεις σας, μπορείτε να τα στείλετε στο email:
taneatismikrospilias24 @yahoo.gr Δημοφιλέστερα άρθρα |