Του Κώστα Μαργώνη Ο Ελύτης στο έργο του, μελέτησε τη σχέση της λέξης με την πραγματικότητα ... ...
Η σχέση αυτή άλλωστε, αποτελεί τον πυρήνα του ποιητικού του οράματος (Στη λιακάδα των λέξεων άλλοι γυμνώνονται και άλλοι παραμένουν διπλοκουμπωμένοι κάτω από βαρείς μουσαμάδες. "Επιστροφή από την παρ' ολίγον Ελλάδα", Εν Λευκώ, σ.478).Οι φιλοσοφικές καταβολές του ποιητικού αυτού οράματος του Ελύτη βρίσκονται στον Καβάφη και, κυρίως στα κείμενα της αρχαίας ελληνικής παράδοσης. Έμμεσα παραπέμπει στον "Κρατύλο" του Πλάτωνα έργο με υπότιτλο "περί ορθότητας ονομάτων".Ανάμεσα στα πρόσωπα που μετέχουν στο διάλογο είναι και ο Κρατύλος, νέος φιλόσοφος, μαθητής του Πρωταγόρα. Ο Κρατύλος, που διατυπώνει τις απόψεις του για τον "φυσικό" χαρακτήρα της γλώσσας, πιστεύει ότι μεταξύ του ονόματος και του πράγματος υπάρχει αλληλουχία, ώστε με την λέξη αποδίδεται η φύση του πράγματος. Ο Σωκράτης μάλιστα διατυπώνει τη γνώμη ότι με τη γλώσσα προσπαθούμε να αναπαραστήσουμε την ουσία των πραγμάτων σαν να πρόκειται για χειρονομίες ήχων. Διαβάζουμε στο πλατωνικό κείμενο: "το γράμμα ρω μου φαίνεται σαν όργανο της κίνησης στο σύνολό της...Κατ' αρχάς το ίδιο το "ρέω" και στη ''ροή" μ' αυτό μιμείται την κίνηση.Μετά στη λέξη ''τρόμος'' και στο ''τρέχω'' (426 c-427 d). Η κρατυλική αντίληψη της γλώσσας μπορεί να θεωρηθεί επομένως ένα εργαλείο για τη μελέτη των ήχων και του Τζουμερκιώτικου ιδιώματος". Ας πάρουμε ένα δείγμα από την ντοπιολαλιά των Τζουμερκιωτών, από ένα κείμενο του Δ. Στ. Παππά: "Τρώγαμε, μέχρι να - τσ' τώσουμε, να φουσκώσει η κουλούρα μας, που γούρλιζε... ξενεκρωμένη" Πολλοί φράζανε τον κορμό, αλλά μάταια, εμείς κολλάγαμε από τα κλωνάρια μας.Έκαναν δυο τρεις σκάλα με το κορμί τους και πατώντας στο σβέρκο τους πιανόμασταν... και στη κορφή. Πολλά τα καταπίναμε με βιασύνη με ούλο κόκκαλα μαζί". Και παρακάτω: '' Τα σύκα ήταν από τα καλά και πολλά φρούτα στο χωριό μας.Σύκα να ιδούν τα μάτια σας! Πολλά και διάφορα, άλλο να ιδείτε και άλλο να σας λιέου.Μαυράκια, καρβελάτα, λιβανά, τσιουπέλες άλλα μικρότερα και άλλα πιο μεγάλα. Μόλις προσκάλιζαν τα πρώτα, στις αρχές, τα ζούμπαγαμαν με τα χέρια μας λίγο και την άλλη μέρα τα κόβαμαν, έστω και λίγο άγουρα, μην μας τα πάρουν άλλοι." ''Στο λάμδα, γράφει ο Πλάτωνας, παρατηρούμε το γλίστρημα της γλώσσας για να εκφράσει τη "λείον" και το "ολισθαίνειν" και το "κολλώδες" και το "λιπαρόν" και όλα τα παρόμοια.Δε θα μπορούσαμε να διακρίνουμε τα γνωρίσματα αυτά του λάμδα και στις λέξεις ''κουλούρα'' (κοιλιά), ''κολλάγαμε'' (ανεβαίναμε), ''κλωνάρια" "ούλο" (όλο); Υποστηρίζει ακόμα ο Πλάτωνας ότι το σίγμα, το φι, το ψι και το ζήτα, επειδή όταν τα προφέρουμε δημιουργούν αέρα, αποδίδουν το ''ψυχρόν'' και το ''ζέον'' και το ''σείεσθαι''. Ας επιμείνουμε λοιπόν σε λέξεις του Τζουμερκιώτικου ιδιώματος όπως ''πρισκάλιαζαν'' (φούσκωναν), ''ζουμπάγαμαν'' κ.α. και θα διαπιστώσουμε ότι με την ηχητική τους παραπέμπουν στο αντικείμενο, στην ιδιαίτερη φύση των πραγμάτων, στον τρόπο με τον οποίο κατανοούσαν τον κόσμο γύρω τους, τις συμπεριφορές, τη φύση, την κοινωνία. Ο Σωκράτης, καταλήγει: ''Τούτη, νομίζω, Ερμόγενη, είναι η ορθότητα των ονομάτων.Είναι γνωστό ότι οι θέσεις αυτές έχουν επηρεάσει και τη σύγχρονη ποίηση''. Πολλοί κριτικοί της λογοτεχνίας κάνουν λόγο για την ""κρατυλική λειτουργία" της γλώσσας ως στοιχείο λογοτεχνικότητας. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 1. Δ. Στ. Παππά, Περιβολάρηδες και μπαξεβάνοι στον Μανάβη. 2.Βλ. και Γ.Ν. Γιαννάκη, Τζουμερκοχώρια: μια πρώτη προσέγγιση του γλωσσικού τους ιδιώματος, Πρακτικά ημερίδας: "Τοπικά πολιτισμικά στοιχεία της ταυτότητας των Τζουμερκιωτών" Άγναντα Άρτας 2012, σ.55-65 ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ''ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΝΕΑ''
0 Comments
Leave a Reply. |
ΕπικοινωνίαΤις καταγγελίες, τα παράπονα και τις απόψεις σας, μπορείτε να τα στείλετε στο email:
taneatismikrospilias24 @yahoo.gr Δημοφιλέστερα άρθρα |